Wees verschillig en zoek het conflict op

In deze superdiverse steeds innoverende samenleving in transitie kan je er niet meer onderuit. Als we samen willen leven en werken en overleven, zullen we de confrontatie met elkaar niet meer uit de weg kunnen gaan. We hebben immers nood aan al die bronnen van wijsheid, die verschillende stemmen en ideeën, de tegendraadsheid die leidt tot creativiteit en de blikken van de pionier, de visionair, de oude wijze en het onbevangen kind.

Hoe vinden we een weg die niet leidt tot geweld, maar die ons ook niet conflictvermijdend en angstig, on-verschillig aan de kant laat staan? Als we werkelijk verschillen tussen mensen in rekening willen brengen, meer nog als een meerwaarde willen inzetten in het verder uittekenen van deze samenleving is er ook meer nodig dan de vormen van democratie die we nu kennen. Heel gebruikelijk is de meerderheidsdemocratie, waar het idee of de mening, het voorstel van een meerderheid gestemd en uitgevoerd wordt en de minderheid veronderstelt wordt zich daarbij neer te leggen. Al te vaak echter doet die minderheid dat niet. Stel jezelf maar eens de vraag wat jij doet als er boven jouw hoofd een beslissing is genomen waar je het niet mee eens bent. Samen met collega’s aan de koffiemachine eens goed vitten op de baas?, er wat sarcastische grapjes over maken?, gewoon verder doen zoals je altijd deed?, de machine laten sputteren en vertragen en zo aantonen dat het nieuwe idee niet werkt?, of staken? Het is een greep uit de reacties die we vaak zien in veranderingsprocessen. We noemen het de sabotagelijn die aan het werk gaat. Het is een vorm van inzet die mensen tonen om wat zij waardevol vinden niet zomaar verloren te zien gaan. Soms wordt het ook wel weerstand genoemd en kijken we daar vooral negatief naar, gaan dat willen ombuigen of de tijd dit laten helen. Niets is minder waar. Een veranderring is niet duurzaam als we niet stil durven staan bij de wijsheid van de minderheid.

Dit is de les die Deep Democracy ons leert. Gisteren, tijdens GoesTHing in Thee en Taart, inspirerende huiskamerbijeenkomsten, heb ik mijn inzichten, enthousiasme en eerste ervaringen met deze methode gedeeld met de deelnemers. Ik vertelde over de oorsprong van de methode, de grondleggers van dit gedachtengoed en de kundige trainers van dit moment. We experimenteerden met enkele werkvormen uit de methode. Wat deelnemers aangaven na deze bijeenkomst was “de vraag stellen alleen al naar wat de minderheid nodig heeft om mee te gaan met dit besluit, is een nieuwe en inspirerende vraag”. En hoe eenvoudig in zijn concept ook, deze vraag is inderdaad revelerend. En brengt in groepen heel wat te weeg. We gaan niet zomaar voorbij  aan mensen met een andere mening. Ook en vooral omdat we ervanuit gaan dat die mening, dat gevoel of algemener die rol ook groter is dan het individu dat de rol verwoordt. Die rol leeft in de groep en moet beluisterd worden om een kwalitatief goede beslissing te nemen. Verschillig zijn is een sleutel in dit proces. Op de loer liggen voor de li in LALALAli. De stem van de minderheid willen horen. De gestructureerde methode van Deep Democracy, ondertussen werkzaam in 20 landen, helpt ons hierbij.

Het onderliggende gedachtengoed bevat een paradigmashift in het kijken naar groepen. Als we uit de vicieuze cirkel willen breken in teams waar bv. al jaren zaken vastlopen door onderhuidse conflicten tussen mensen, als een organisatie een omslag moet maken, als we op samenlevingsniveau andere gedragingen van mensen wensen, dan heb ik in deze methode heel wat inspiratie gevonden om aan de slag te gaan met mensen, met organisaties en in het rijke weefsel van ons samenleven. Van vicieuze naar virtuoze cirkels. Door het conflict niet meer uit de weg te gaan, maar aan te gaan. En dit is zeker in het begin erg ongewoon. De methode vertrekt al van een aantal principes die ongewoon in de oren klinken: niemand heeft het monopolie op de waarheid; we gaan het conflict aan om van elkaar te leren; we blijven in verbinding met elkaar. Terecht stelde de groep gisteren de vraag of dit premissen zijn in zo’n proces  en stelden we vast dat deze premissen zeker niet in alle situaties aanwezig zijn. Denk maar aan politieke debatten, aan vechtscheidingen, aan… En zo zet het onderwijzen mij ook weer aan tot leren  - zie het oude Chinese spreekwoord: ‘Je leert door te onderwijzen’-. Ik ga me verder verdiepen in deze vraag en neem ze zeker ook mee naar de volgende Verdeep Democracy, supervisiebijeenkomsten voor practitioners van de Deep Democracy methode waar ik aan deelneem. We oefenen er de werkvormen in en verdiepen onze inzichten, vaardigheden en vooral ook houdingen.

Als facilitator van deze processen zijn drie metaskills belangrijk: neutraliteit, compassion en superluisteren. Daar haakten de deelnemers ook op aan . De drukte van deze tijd maakt dat luisteren naar elkaar erg onder druk staat. Het lijkt efficiënter om voorbij te gaan aan mensen die tegenpruttelen, een andere stem laten horen of weerbarstig zijn; niets is minder waar. Want je zet die sabotagelijn weer aan de gang. Deze metaskills zijn belangrijk voor ieder die in de samenleving zijn rol goed wil vervullen, met name zij die leidinggevende functies opnemen. Als je bereid bent te luisteren naar de meningen, gevoelens en ideeën van de mensen in je team en er echt mee aan de slag gaat, zal dat team veel beter gaan functioneren. Soms volstaat het om boven de waterlijn aan het werk te gaan, met alles wat in het bewuste van de groep aanwezig is. Dat vraagt even vertragen om daarna te versnellen en te verdiepen. Je verzetten tegen de maalstroom van het leven.  Die gedachte vinden we ook terug bij belangrijke denkers van deze tijd zoals filosofe Joke Hermsen, transitiedenker Harold Welzer, maar ook in het dagelijkse leven met slowfood en mindfullness,... Het gaat ook over aandacht, presentie, in het moment zijn.
Soms moet je onder de waterlijn duiken en de wijsheid uit de onderstroom halen waar er soms kleine vissen en grotere haaien dat werk bemoeilijken.  Daar komt de benaming ‘deep’ ook vandaan, we gaan met dieperliggende patronen bij mensen en in groepen aan de slag. Als leidinggevende is het op zo’n momenten fijn beroep te kunnen doen op een facilitator. Liefst eentje met knowhow van Deep Democracy. Een aanrader!

Ben je geprikkeld en wil je graag ook eens uitgenodigd worden op deze GoesTHing in Thee en Taartbijeenkomsten? Er zijn er nog 5 gepland in 2015. Stuur me dan een mailtje.

Ben je op zoek naar een facilitator voor een veranderingsproces of omdat er conflictstof zit in je team of organisatie, of tussen twee mensen, contacteer me dan. Ik ben Deep Democracy Practitioner en Let’s Talk practitioner –in-opleiding. We kijken en luisteren eens samen. 

Ontdooid

Helemaal warm geworden vanmorgen na de eerste sneeuwval door een huiskamerbijeenkomst onder de titel GoesTHing in THee en Taart. 12 dames namen plaats in de zetels en dialogeerden twee uur lang over hoe we diversiteitsbeleid in tijden van krimp en krapte toch de broodnodige versnelling kunnen geven. Aanleiding was een paper die Gunilla De Graef schreef als afsluiting van haar jaaropleiding aan de Antwerp Management School. Ze begon aan deze opleiding na een hele carrière in diversiteitssettings en -thema's, vanuit het inzicht dat om werkelijk verandering teweeg te brengen je ook de managers aan boord moet hebben. Wat zou het betekenen als we het thema diversiteit in hun taal en in hun tools kunnen brengen? Dit bracht haar heel wat creatieve ideeën op. Gaande van paars organisatiedenken -wat een toeval, kijk naar de kleur van mijn logo :-)- over jobs vormgeven vanuit I-deals, tot gestretchte stakeholderanalyses. Teveel om in deze blog te herhalen. "Super, leerrijk, doet nadenken", zei een deelnemer. En ook "verrassende nieuwe vragen vanuit business en economische meerwaarde". Eens temeer blijkt dat de kruisbestuiving van leefwerelden opbrengt. Enten op elkaars modellen en werkwijzen zorgt ervoor dat er verankering plaatsvindt. Dit maakt op zijn beurt dat in tijden waarin zogenaamd 'softe' thema's onder druk komen te staan ze eigenlijk onuitwisbaar zijn geworden want behoren tot je kernactiviteiten zoals professioneel handelen, kwaliteitszorg of HRM-beleid. Die inclusieve aanpak blijft de horizon, zo legde ook Gunilla uit, vanmorgen. We mogen naast deze inclusieve aanpak niet vergeten dat soms categoriale en bijzondere ingrepen nodig zijn. Of zoals een deelneemster het verwoordde: het zou zo leuk zijn als iedereen met diezelfde bic zou schrijven maar af en toe moeten we toch de fluostift nog even benutten. Opnieuw dus en/en denken, met vooral in het hoofd een lange termijn perspectief, een horizon van versmelting, om het met de woorden van Gadamer te zeggen.

Eén van de manieren om in organisaties daar rond te werken, is om rond prangende vragen, ideeën of uitdagingen lerende netwerken op te zetten. Ook hier vonden Gunilla en ik elkaar. We hebben samen een atelier rond lerende netwerken opgezet en daaruit groeide ook het recentste e-boek Lerende netwerken dat je op mijn website kan vinden. Lerende netwerken zijn een superboeiende methodiek, die -mits goede begeleiding- resultaten kan opleveren waarbij de transfer naar de werkplek gemaakt wordt tijdens het proces zelf. Het is een sterkte van deze methodiek die je niet via training kan bekomen. Coaching kent deze kracht ook maar heeft dan weer als nadeel dat het vaak in een 1 op 1 setting is, terwijl je in een lerend netwerk de kracht van meervoudige identiteiten van mensen in een groep kan gebruiken om ook in multiperspectief naar je thema te kijken. Wil je er meer over weten? Lees het e-boek!

Een andere reactie die ik kreeg op dit Goesthinginitiatief luidde als volgt: "Heel tof, inspirerend, fijn om mensen te ontmoeten die ik anders niet zo snel zou ontmoeten, mooi evenwicht tussen input en groepsgesprek". Net dat was ook één van de krachten die Gunilla zo mooi benoemde als the strength of weak ties, Of wat we in permacultuur benoemen als de rijkdom die in de randen groeit. We hadden het erover en tegelijk gebeurde het deze ochtend in realtime. Dat is toch wel krachtig.

En om te besluiten ga ik even terug naar de titel. Daar begon deze ochtend mee: ik refereerde naar 3 december, de Internationale dag voor Personen met een Handicap en de dichtbundel die ter gelegenheid van deze dag uitkwam en waar Mustafa Kör het titelgedicht voor schreef. Hij verwoordde mooi wat ook mijn streven is als ik rond verschil werk in coaching en training: enerzijds de hoop dat vooroordelen en stigma's wegsmelten, anderzijds de nijpende noden van een bevolkingsgroep niet in de diepvriezer stoppen. In deze superdiverse samenleving is die tweevorkige inzet meer dan noodzakelijk. of zoals Pat Parker het ooit verwoordde:

"Het eerste wat je moet doen, is vergeten dat ik zwart ben. Ten tweede mag je nooit vergeten dat ik zwart ben."

Met andere woorden: een geslaagd initiatief dat ik in 2015 zeker verder wil zetten. Wil je hiervoor graag uitgenodigd worden, stuur me dan een mailtje op info@goes-thing.be.