Fanny blogt vanaf nu verder op haar eigen website van Goesthing. We laten de oude blogs nog even staan maar er komen er geen nieuwe meer bij.

Lees dus verder op www.goes-thing.be/blog. Welkom!

vrijdag 5 juni 2015

Radicalisering: ons verhaal

Een mooie zomeravond in de tuin van de Wereldwinkel met een zeer diverse groep van  mensen. Durre Ahmad was onze gast op Thee en Taart gisteren. Zij nam ons mee naar de wortels van radicalisering door drie verhalen te vertellen. Daarbij verwees ze naar de mooie TEDconferentie van Chimamanda Ngozie Adichie ‘The danger of a single story’.

‘Haar’ verhaal begon bij haar kindertijd in Pakistan, nog voor de Koude Oorlog uitbrak. Waar zij schoolliep bij de zusters en de bijbel een deel van haar leven was terwijl zij diepgelovige moslimouders had. In dat Pakistan was er een diversiteit aan levensbeschouwingen: zoroasters, boeddhisten, soennieten en sjiieten, christenen leefden er samen. Religie was geen conflictstof. Waar Pakistan wel in meegezogen werd, was een conflict waar zij misschien erg weinig mee te maken hadden, maar dat de volgende generaties enorm zal tekenen. Allen verenigden zich om het communisme buitenspel te zetten. Zo kwam bijvoorbeeld Bin Laden op het toneel en vele anderen die nu trekkers zijn van jihads en destijds getraind en bewapend werden door de VS. Dat is het geopolitieke verhaal. Dat psychologische wonden nalaat. De oorlog veranderde het leven van de kinderen compleet. Een indoctrinatiemachine trok zich op gang die de curricula op scholen veranderde, die een zwarte salwar kameez als schooluniform oplegde, die mannen en vrouwen die samen door het park liepen ging vragen naar hun trouwcertificaat,… een totalitair regime, waarin angst begon te overheersen. “Anxiety is a dis-ease”, zei prof Ahmad. Je voelt je nooit meer ergens gerust, je basisvertrouwen in mensen wordt geschonden. Dat was zeker zo voor de duizenden wezen die achterbleven na die oorlog. Deze jongens werden opgevangen in madrassa’s, unisex mannenbastions. Het vrouwelijke element dat de islambeleving in Pakistan zo tekende, werd uitgesloten. Met geld van Saoedi-Arabië werd één versie van de islam opgelegd aan alle moslims. In deze versie is geen plaats voor vrouwen. Zij worden letterlijk monddood gemaakt door hen van kop tot teen te sluieren en hen rechten te ontnemen: alleen de deur uitgaan, autorijden, recht op zelfbeschikking over je lichaam. Er ontstond een ‘monchromatic society’. Alle kleur verdween. In een psychologisch experiment is bewezen dat als je mensen in een kamer zet waar alles wit is, ze hun perceptievermogen verliezen en blind worden.

En daarna kwam ‘jouw’ verhaal, het verhaal van wat hoe de moderniteit de Westerse mens en zijn relatie tot religie voorgoed veranderde (uitspraak van Karen Armstrong). De moderne mens heeft religie vervangen door rationaliteit. Ik denk, dus ik ben. Deze Cartesiaanse split van hoofd en lichaam trekt zich door naar de manier waarop we met geloof omgaan. Geen enkele religie heeft zo geïnvesteerd in wetenschappelijke bewijzen voor haar bestaan dan het Christendom wel. Religie is echter vooral mythos in plaats van logos. Het is een verhaal en geen set van regels en waarheden. Het gaat over betekenisgeving. Sinds de moderniteit is psychologie de ‘logos of the soul’ geworden, ze vervangt religie omdat mensen nood hebben aan betekenisgeving. Hedentendage zien we dit ook in de consumptie van mindfullness, yoga,…Wat in de moderniteit ontbreekt is, de emotie, de intuÏtie, het vrouwelijke element. Vrouwen zijn ‘bad’ – ketters, zoals Jeanne d’Arc- of zijn ‘mad’ en lijden aan hysterie of depressie en tegenwoordig burn-out. De heksenjacht is een triest voorbeeld van wat het Westen deed met vrouwen die een ander geluid lieten horen. Historisch gezien is dit een gigantische aanslag op vrouwen geweest. Exacte cijfers zijn er niet, maar ze variëren van 60.000 tot 100.000 geëxecuteerden in Europa. En die heksen waren voor 80% vrouwen.

En hier komt ‘ons’ verhaal op de proppen. Eigenlijk zitten we in hetzelfde schuitje. De globalisering heeft ervoor gezorgd dat de ideeën van de moderniteit en het wetenschappelijk-technologisch denken ons allen hebben gedreven tot het declameren ‘het’ enige en juiste antwoord. Dat doen de hoogopgeleide ingenieurs van Al Qaida en de atheïstische wetenschappers in West-Europa, dat zeggen de wahabitische Saoedi’s en dat zeggen de ayatollah’s in Iran: wij hebben de waarheid in pacht. Door het verlies van symboliek en het niet meer belichaamd zijn van religie, wordt religie een overtuiging. En eens jij overtuigd bent, is het zaak de ander te gaan overtuigen desnoods met geweld. In Syrië worden momenteel alle bewijzen vernietigd dat religies ooit samenleefden in vrede. Radicalisering is een uiting van een diepere crisis, de crisis van betekenisgeving. Religie geeft ons verbinding met onze emotionele wereld, symbolen zeggen wat niet gezegd kan worden. De jonge mannen die nu de jihad strijden, zijn niet gedreven door religie, wel door een gewelddadige overtuiging die betekenis verleent aan hun bestaan dat getekend is door ervaringen van discriminatie en een gevoel van uitsluiting, soms al generaties lang. 

Kan er iets gedaan worden voor die jongeren die gaan strijden?, is er een therapie werd er gevraagd? Volgens prof. Ahmad zal het generaties duren voor de pijn en woede die in de harten en hoofden is geïnternaliseerd zich ten goede kan keren. En wat kunnen wij dan nu doen?, vroeg iemand anders. Want ook al kan je als individu de wereld niet veranderen, samen kunnen we misschien wel beweging creëren. De belangrijkste sleutel zit in bewustwording van dit alles en vanuit dat bewust in het leven staan, keuzes maken: om niet mee te gaan in blind materialisme, om je niet te laten beangstigen door Big Brother, om zo min mogelijk olie te gebruiken en energieonafhankelijk te leven zodat de petrodollars aan invloed verliezen. En zo kwamen we op die warme zomeravond van een gesprek over religie op een gesprek over een klimaatneutrale levenswijze. De transitie naar een leefbare wereld ligt fundamenteel in het toelaten van verschil! Monocultuur zorgt voor uitsluiting en geweld. Diversiteit brengt erkenning en vernieuwing. Dat is zo als we het over biodiversiteit hebben, net zo goed als we het over diversiteit tussen mensen hebben. Dat zei Vandana Shiva al jaren geleden, om maar even naar een andere wijze dame te verwijzen.


Persoonlijk hou ik ook een bijzonder gevoel over aan het weerzien met Durre. Hoewel zoveel ons zou kunnen scheiden, lijken we heel erg op dezelfde golflengte te zitten. We gebruiken beiden het verhaal van ‘the danger of a single story’ in onze vormingen en de uitspraak van Gandhi die aan bod kwam tijdens haar lezing ‘Be the change you want to see in the world’ had ik vooraf als een postkaartje op ieders stoel gelegd. Deze diepere connectie met elkaar geeft me hoop dat er wereldwijd heel wat mensen zijn die heel radicaal zijn, in de betekenis van het werken aan bewustwording van zichzelf en anderen in deze wereld. Het is het enige tegengif dat we momenteel in handen hebben. Laat de heks in jezelf maar los!