Het laatste jaar werk ik actief in een aantal organisaties
met de tools van Deep Democracy. Deep Democracy is een methode die aan besluitvorming
doet met inclusie van de stem van de minderheid. En die een specifieke aanpak
hanteert in conflictresolutie, waarbij verschil niet geschuwd wordt. De organisaties
waar ik mee werk, geven me feedback over hoe Deep Democracy voor hen werkt door
wat ze zeggen en hoe ze evolueren. In deze blog deel ik graag die feedback met
jou. Ik vat ze samen onder de titel ‘Deep Democracy geeft je VIBES’.
De V staat voor VITALITEIT. Deep Democracy gaat aan de slag
met mensen en/in organisaties en kijkt naar organisaties als levende systemen.
Waar oude patronen soms zo ingesleten zijn dat ze deel uit gaan maken van het
DNA van een organisatie en dat ze voor wie er dagelijks in leeft onzichtbaar
worden. Patronen die het waard zijn om te behouden omdat ze levengevend zijn en
patronen die tegenwerken of in de weg staan van noodzakelijke veranderingen.
Ofwel omdat de organisatie aan verandering toe is of omdat de context waarin de
organisatie werkt aan verandering onderhevig is. Aan dat laatste ontsnapt
trouwens geen enkele organisatie meer. De samenleving rondom ons verandert aan
zo’n sneltempo dat geen enkele organisatie nog kan blijven wie ze was zonder
een fossiel te worden. De tools van Deep Democracy kunnen helpen om de
noodzakelijke stappen te zetten in de richting van innovatie en creativiteit. Getuige
volgende reactie: “Door bewuster te zien en te kunnen benoemen, ook tegenover
elkaar, wat ons tegenhield, is er ruimte gekomen om vernieuwende ideeën een
kans te geven tot bloei te komen. We zijn als team en als organisatie gegroeid,
niet alleen figuurlijk maar ook letterlijk, oa in onze omzet.”
De I staat voor INCLUSIE. In elke groep stellen mensen zich
de vraag: hoor ik erbij of niet? En wat is er nodig om bij deze club te horen, of
ook hoe geraak ik er in? In elke organisatie zijn er geschreven en vooral ook
ongeschreven regels die bepalen of je erbij hoort. En tussen teams en afdelingen of tussen
organisaties of mensen in organisaties spelen in-en outgroupfenomenen, Wie behoort
tot de club, tot de kliek, dat zijn ‘de goei’ en die kunnen niets fout doen,
meer nog elke prestatie, ook al is het een meevaller wordt aan hun kunnen en
kennen toegeschreven. Bij de outgroup is dat net het omgekeerde: als zij een
fout maken, wordt het aan hen persoonlijk toegeschreven, wat goed loopt is puur
toeval. Dat is wat we de fundamentele attributiefout noemen. Als we dit niet
zien, resulteert dit vaak in een verregaande polarisering en verharding van
conflicten. De DDtools helpen om weer helder te zien in wat er zich voordoet in
een groep, in onze toeschrijvingsgewoontes. Door met elkaar in dialoog te gaan
nemen we onze projecties terug. De anderen die toch zo anders waren blijken
ineens hetzelfde te willen als wij. We delen misschien meer dan wat ons
verdeelt. En waar we anders in zijn, kan misschien een verrijking zijn. Hoe
nemen we die andere stem mee? Wel in de methode van inclusieve besluitvorming
staan we niet alleen stil bij wat de meerderheid wil, maar we luisteren ook
naar de minderheid en wat die kan toevoegen. Dat leidt soms tot verrassende
resultaten.
Een getuige vertelt: “Door consequent de vraag te stellen
‘wat heb je nodig om mee te kunnen gaan’ kwamen er nieuwe en onverwachte
toevoegingen naar boven. En waar we dachten dat het telkens dezelfde mensen
zouden zijn die die lastige minderheid vormden, het tegenkamp, bleek dit lang
niet altijd het geval te zijn. Ik ontdekte dat ikzelf soms ook veel meer tegen
was dan ik zelf gedacht had. “
De B staat voor BEWOGENHEID, de emoties die ons leiden naar
echte betrokkenheid en engagement. We komen maar in beweging als iets ons
raakt. In de processen van Deep Democracy staat de deep voor het werken met
diepere lagen van de ijsberg die wij zijn als individuen en als groep. Niet
alleen rationele elementen spelen dan een rol, maar ook emoties en niet-rationele
elementen krijgen ruimte. Ze zijn soms even waardevolle richtingaanwijzers naar
een oplossing. Meer nog onder de waterlijn ontdekken we wat ons werkelijk
drijft, wat ons beweegt. Ook al zijn het aanvankelijk soms ‘negatief’ geladen
emoties. Eigenlijk is er geen negatief of positief. Er is wat er is en daar
werken we mee.
Een getuige: “De ongelofelijke woede die nu in me naar boven
kwam, was echt een verrassing voor mij. Daar bij stilstaan en dat dat er mocht
zijn, deed me beseffen hoe ver-ont-waardigd ik was. En dus wat voor mij zo van
waarde was. Dat was het keerpunt in mijn relatie.”
De E is de mannelijke tegenhanger van de eerder vrouwelijke
component hierboven. De E duidt op EFFECT, op resultaten. En ook die zijn er
duidelijk als je met de DDtools aan de slag gaat. Een manager in een
overheidsbedrijf doet vaak en wanneer het maar past een check-in. Zo komen agendapunten
die toch spelen en vroeger de bespreking in de vergadering saboteerden sneller
boven water. Resultaat: er wordt korter en efficiënter vergaderd en er zijn
minder frustraties in het team. Een ander merkbaar en meetbaar effect, vertelde
een teamleider uit de hulpverlening: “Sinds ik met de Deep Democracytools aan
de slag ben gegaan is er minder ziekteverzuim in mijn team. De werksfeer is
merkelijker beter; dat zal er zeker mee te maken hebben.”
De S van SAMEN: Deep Democracy zorgt ervoor dat we de
samendimensie, die we zo vaak kwijt zijn in deze wereld vandaag, terugvinden.
Niet voor niets is deze methode ontstaan in Zuid-Afrika en staat ze dichtbij
benaderingen als Ubuntu. “Ik ben omdat wij zijn”. Dat is alvast een heel ander
uitgangspunt dan “Ik denk dus ik ben.” Deep Democracy tracht het wij/zij denken
te overstijgen en vertrekt ook fundamenteel vanuit het collectief ipv vanuit
het individu. In die zin is het een benadering die zeker ook enkele van onze
culturele codes kraakt. Een ervaren procesbegeleider zegt het zo: “Nooit keek
ik naar een groep als een collectief; het is wonderlijk wat je ziet als je zo
gaat kijken. “
Voor mij is het duidelijk: Deep Democracy geeft je vibes!
Interesse gewekt? Ga zelf aan de slag met de tools van Deep
Democracy en volg een cursus bij Goesthing om dit te leren.
