Nieuw boek op komst

Deze prachtige bookartfoto zegt precies hoe ik me voelde tijdens het schrijfproces deze zomer. Ik schrijf momenteel aan een boek over Deep Democracy, een methode voor inclusieve besluitvorming en conflictresolutie. Ik geef trainingen en begeleid mensen en/in organisaties met deze methode. Ik heb dus heel wat materiaal verzameld: kennis, werkvormen, praktijkervaringen en ideeën die uit dit werk voortvloeien. Zoals de draak die verschijnt vanuit de letters en de pagina's. Het wordt meer en groter en je begint je ook vragen te stellen terwijl je schrijft. Bijvoorbeeld de vraag of deze methode wel sterk genoeg is om het op te nemen tegen de vele uitdagingen van de wereld vandaag? Want soms voel je je eerder als die kleine strijder die het opneemt tegen de draak. Of is het samen met de draak? Het volgende stukje uit mijn boek gaat hierover. Het is getiteld 'De wereld staat in brand'. En het begint met een citaat van Arnold Mindell.

“It’s up to us. We can avoid contention, or we can fearlessly sit in the fire, intervene and prevent world history’s most painful errors from being repeated.” - Mindell

Wereldwerk is proceswerk toegepast in kleine en grote groepen, gemeenschappen en organisaties, internationale meetings en gebeurtenissen en problemen met planeet aarde. Voor Mindell is het duidelijk: organisaties, gemeenschappen en naties die vandaag en morgen nog willen overleven, zullen diep democratisch moeten functioneren: iedereen en alles telt mee. 
Met het woord ‘diep’ in deep democracy beoefenen we een vorm van inspraak en participatie die dieper en verder gaat dan de meerderheidsdemocratie, omdat we de minderheidsstemmen mee in rekening brengen. De tweede betekenis van diep schuilt hem in het materiaal waarmee gewerkt wordt. Niet alleen rationele argumenten, maar ook onze emoties en andere gewaarwordingen mogen ingebracht worden en zijn zelfs noodzakelijk om tot fundamentele antwoorden te komen.  Mindell geeft een interessant voorbeeld van een ongewone synergie: de noodzaak van een samenwerking tussen vredesinstituten en gezondheidsonderzoekers. Hij ziet immers parallellen tussen lichaamssymptomen/ziekten en structurele problemen in onze wereld. Hij zegt: de twee belangrijkste wereldproblemen vandaag zijn onderdrukking en uitbuiting. De twee belangrijkste welvaartsziekten zijn hartproblemen en kanker. Onderdrukking en cardiovasculaire problemen hebben met elkaar gemeen dat ze beiden de circulatie verhinderen. Uitbuiting en kanker hebben met elkaar gemeen dat een deel van een menselijk of sociaal organisme leeft op kosten van de ander. Ons hiervan bewust worden kan innovatieve en inspirerende inzichten bieden. 

In de Deep Democracyprocessen die ik al begeleidde in organisaties, merk je vaak ook dat we komen tot onverwachte inzichten en connecties tussen problemen die eerder niet werden opgemerkt. Dit holistisch en verbindend werken is typerend voor Deep Democracy! En net dat kan de wereld vooruithelpen op dit moment.

Als we democratie echt au serieux willen blijven nemen, dan moeten we ons afvragen hoe we meer ruimte kunnen geven aan verschil. Vanuit het Westen geven we vaak hoog op over onze democratische principes en waarden, maar als we eerlijk zijn moeten we misschien stilaan toegeven dat de manier waarop we democratie zijn gaan invullen wel op zijn laatste benen loopt, dat het model aan slijtage onderhevig is. Ik zou geenszins willen pleiten dat samenlevingen in verandering zomaar klakkeloos dit model zouden overnemen. En je ziet ook dat waar daartoe een poging wordt gedaan al snel een dictatuur het weer overneemt. Zoals in enkele staten na de Arabische Lente. Zeker, er speelde mee dat mensen na jarenlange onderdrukking misschien niet klaar waren om hun stem te laten horen, maar wat ook meespeelde is dat het huidige model van democratie te weinig speelruimte liet om te passen op wat er zich afspeelde in deze samenlevingen in verandering.

Het Griekse woord democratie betekent letterlijk de macht aan het volk. Maar de grote vraag is natuurlijk wie ‘het volk’ nog is. Zijn dat de mensen die een bepaald grondgebied bewonen, of alleen de mensen die legale verblijfspapieren hebben in dat grondgebied? Zijn dat de mensen die in hun natiestraat wonen of ook de mensen die buiten die natiestaat leven maar wel de nationaliteit delen? Zijn dat alle mensen of alleen zij boven de 18 jaar? Zijn dat alle stemgerechtigden of is er stemplicht? Kiezen we voor volksvertegenwoordigers of hebben we in feite een particratie die heerst?

In een samenleving die zo in verandering is -en dit is wereldwijd het geval-, door migratie, door een geglobaliseerde economie en door de invloed van multimedia is het oude begrip aan een nieuwe invulling toe. En hebben we dringend nood aan nieuwe praktijken. 

Er is immers geen tijd te verliezen, zoals Naomi Klein schrijft in haar boek No Time. Er is op dit moment een geweldige kans om te werken aan een rechtvaardigere wereldorde door en met het aanpakken van de klimaatuitdaging. Klein stelt dat politici het niet gaan doen, zij nemen het niet op voor de burgers en ook de economische actoren blijven reageren op shocks met maatregelen die de crises vaak alleen vergroten en eropuit zijn vooral de 1% rijken nog rijker te maken. Als we echt iets willen veranderen, zal het van onderuit moeten komen. Klein pleit voor een volksbeweging, die van het klimaat een crisis maakt! Apartheid was immers ook geen probleem tot anti-apartheidsbewegingen opstonden, seksisme was geen probleem tot feministen opstonden, rassendiscriminatie was geen probleem tot Rosa Parks bleef zitten in de bus. We hebben mensen nodig die hun stem durven laten horen. En die een visie en praktijk hebben die een beweging vorm kan geven.

Barack Obama zie hierover: “Verandering zal niet komen als wij wachten op een andere persoon of een andere keer. Wij zijn degenen waar we op hebben gewacht. Wij zijn de verandering die we zoeken.”

En wie zal om deze verandering vragen? Veel kans dat dit niet de blanke witte man, middel- tot hoogopgeleid is. In deze kringen vind je het meest klimaatsceptici en een groeiend aantal nationalisten tot rechts-extremisten. Het is een wit privilege om dit te zijn, zou je kunnen stellen. Zij kunnen zich door hun sociaal-economische positie beter beschermen (denken ze) zowel tegen klimaatverandering, als tegen armoede. Maar vooral: zij hebben zoveel te verliezen bij een andere economie. Deze groep heeft een grote systeemrechtvaardigende neiging omdat ze veel machtsposities bezetten nu. 

Het vervolg kan je lezen in het boek dat uitkomt... ergens in november!